حسین امیرعبداللهیان ظهر روز دوشنبه با بیان اینکه در طول تاریخ ایران بعضا رجال کم دانش و یا وابسته و عامل بیگانه همچون دست پنهان قوای اهریمنی تلاش کرده است که از درون انسجام دیپلماسی ایران را مورد هدف قرار دهند، تصریح کرد: در این میان مردان میهن پرست در آسمان دیپلماسی ایران کم نبوده‌اند که در برابر این تلاش‌ها و خیانت‌ها و دسیسه بازی‌ها ایستاده‌اند.
امیرعبداللهیان گفت: مطالعه و پژوهش در حوزه مناسبات گذشته ایران زمینه افزایش سطح دانایی ما از رویه‌های سایر کشورها و تجربه‌های موفق و ناموفق را فزونی می‌بخشد.
وی بابیان اینکه این کنفرانس نگاهی به دویستمین سال تاسیس دستگاه دیپلماسی ایران دارد گفت: ایران از پیشینه تاریخی قابل اعتنایی از تجارب و آزموده‌های بسیار در تنظیم مناسبات خود با دیگران برخوردار است. ابتکارات و رویه‌های مذاکراتی در دفاع از حاکمیت ملی و تمامیت ارضی مشهود است با این وجود در مقاطعی تلخ به دلیل ضعف نظام‌های حاکم یا عدم همبستگی ملی نتوانسته در چارچوب روندهای ملی از منافع کلی خود دفاع کند.
وزیر امور خارجه گفت: ما در دستگاه دیپلماسی پاییند به حل و فصل چالش‌ها از طریق گفت‌وگو هستیم.
امیرعبداللهیان در بخشی از سخنان خود با بیان اینکه ما مواضع مان را درباره اوکراین به صراحت بارها بیان کرده‌ایم افزود: بهانه‌ای که برخی از کشورهای غربی درباره حمایت ایران از یک طرف جنگ به آن متوسل می‌شوند، بهانه و اظهاراتی کاملا بی‌اساس است. ایران و روسیه همانند آنها و سایر کشورها دارای همکاری متنوع از جمله در حوزه دفاعی است. ما مخالف جنگ در اوکراین و هر جای دیگر هستیم.
وی ادامه داد: ایران گفت‌وگوی سیاسی را تنها راه‌حل بحرانهای منطقه‌ای و پیرامونی و اوکراین می‌داند. ما طرفدار هیچ یک از طرف‌های جنگ اوکراین نیستیم. به آقای بورل در اردن گفتم اینکه بیش از ۱۲ میلیارد دلار سلاح با پول و سرمایه کشورهای غربی وارد اوکراین شده و از سویی ایران را متهم می‌کنید در موضوع پهپاد رفتاری غیرواقع بینانه و غیرمنصفانه است. ایران ضمن توجه به ریشه‌های جنگ در اوکراین از تمامیت ارضی کشورها از جمله اوکراین دفاع کرده و ما نه جدایی کریمه نه جدایی مناطق جدید را به رسمیت نشناختیم و به تلاش‌های خود در سطح ریاست جمهوری و وزارت خارجه برای توقف جنگ و آتش بس و تمرکز طرف‌ها به گفت‌وگو ادامه می‌دهیم.
وزیر امور خارجه کشورمان در ادامه به طرح قطعنامه‌ای غیرالزام آور در پارلمان اروپایی اشاره کرد و گفت: از دو ماه پیش همزمان با تحریکات خارجی و دامن زدن به اغتشاشات در داخل کشور توسط مداخله گران و سوءاستقاده مداخله گران خارجی از عواطف مردم در فوت یک دختر ایرانی موضوع قرار دادن نام سپاه در لیست گروه‌های تروریستی اتحادیه اروپا مطرح شد. در گفت‌وگو با بورل و مقامات کشورهای اروپایی و رایزنی سفرای ما هشدار جدی داده شد اگر درباره یک نهاد مهم حاکمیتی ایران که نقش مهمی در حوزه مبارزه با تروریسسم و داعش دارد و این نقش همچنان ادامه دارد اقدامی انجام دهند پاسخ ایران قوی و موثر و متقابل خواهد بود.
امیرعبداللهیان تصریح کرد: مجموعه تلاش‌های دیپلماتیک منجر شد در حوزه اروپا در پایین‌ترین سطح در پارلمان اروپایی بیان احساسات تند و اظهارات شتاب زده آنها را شاهد باشیم. قطعنامه‌ای که از منطق و چارچوب‌های حقوق بین‌الملل و منشور ملل متحد قویا فاصله دارد. با وجود اینکه بورل تصریح می‌کند در اتحادیه اروپا ایده قرار دادن سپاه در لیست تروریستی قرار ندارد من دیروز در نشست غیرعلنی مجلس دیدم فضا تحت تاثیر اقدام پارلمان اروپا ملتهب است و آنها به سمت تصمیماتی قوی و بازدارنده حرکت می‌کنند.
وی تاکید کرد: ایران همه طرف‌های اروپایی را دعوت می‌کند از رفتار بدور از عقلانیت فاصله بگیرند. به آقای بورل در آخرین تماسم گفتم امیدوارم در عرضه دیپلماسی برخی کشورهای اروپایی عقلانیت حاکم شود و سیاست خارجی در دو طرف ایران و اتحادیه اروپا محبور به پرداخت هزینه‌های سنگین نشویم.
وزیر امور خارجه کشورمان با اشاره به سخنان روز جاری جوزپ بورل گفت: امروز در صحبت‌های ایشان دیدیم که اتحادیه اروپا به دنبال این است به سمت گام‌های پرهزینه حرکت نکند و ما گفتیم به آنها صرف نظر از مداخلات برخی کشورهای غربی در امور داخلی ما که ایران مذاکره و تعامل سازنده با اتحادیه اروپا را بهترین گزینه می‌داند اما در قبال هر تصمیم دیگر آنها پاسخ متقابل داده خواهد شد.
به گزارش ایسنا، امیرعبداللهیان در ادامه سخنانش اظهار کرد: ما در دستگاه دیپلماسی پاییند به حل و فصل چالش‌ها از طریق گفت‌وگو و مذاکره هستیم و مذاکرات با طرف‌های غربی برای رسیدن به یک توافق خوب قوی ادامه دارد. با وجود رفتار ریاکارانه برخی مقامات غربی از جمله آمریکا مذاکرات همچنان در دستور کار است. همان طور که دیدید در یکی از بندهای قطعنامه پارلمان اروپا عبور از برجام و توافق مطرح شده بود اما در همان نشست احساسی و تند پارلمان اروپا از دستور کار خارج شد و این اظهارات قبلی ما را تایید می‌کند که غرب و آمریکا از مسیر دیپلماتیک برای رسیدن به گام‌های پایانی پیام‌های خود را ارسال می‌کنند.
وی افزود: ما مرحله‌ای از توافق را در چارچوب رفع تحریم‌ها مورد توجه قرار دادیم و تبادل پیام‌های ما جریان دارد.
وزیر امور خارجه گفت: طرف آمریکایی و غربی در مقطعی تصور می‌کردند اغتشاشات موضع ایران را در مذاکرات ضعیف کرده و اصرار آنها برای شتاب دهی به گام پایانی توافق برای این بود که ایران از یکی دو خط قرمز خود در آن فضا عبور کند اما آمریکایی‌ها زودتر از سه کشور اروپایی متوجه شدند در پی اغتشاشات به دلیل نگاه مدبرانه مقام معظم رهبری و بصیرت مردم اتفاق خاصی نیفتاده است و مجدد به مسیر گفت‌وگو تاکید کردند.
وی ادامه داد: البته آمریکا مصر است مذاکره مستقیم در این رابطه اتفاق بیفتد اما ما برای رسیدن به توافق بدون هر مذاکره مستقیم اسناد لازم را در اختیار داریم و طرف مقابل هم این استاد را دارد، از این رو اگر اراده جدی در آمریکایی‌ها باشد با وضع موجود ما توافق را در دسترس می‌دانیم.
امیرعبداللهیان تصریح کرد: بارها تذکر دادیم که از اظهارات ریاکارانه و متناقض اجتناب کنید. آنها این اظهار نظرها را نیاز افکار عمومی خودشان می‌دانند. در قالب گفت‌وگوهای چند جانبه امیدواریم با عقلانیت و واقع‌بینی طرف مقابل بتوانیم به نقطه توافق برسیم در عین حال پلن ۲ و گزینه‌های دیگر هم در دستور کار هست.
وی گفت: دولت همواره تاکید دارد بدون نگاه به برجام باید بهترین شرایط اقتصادی و معیشتی را فراهم کند و هر وقت توافق شود به عنوان یک کاتالیزور به اقدامات دولت اضافه شود.
به گزارش ایسنا، متن کامل سخنرانی مکتوب وزیر خارجه در این نشست بدین شرح است:
بسم الله الرحمن الرحیم
خانم‌ها و آقایان
پژوهشگران، اندیشمندان، مشارکت‌کنندگان و میهمانان گرامی
اجازه دهید مراتب خرسندی خود را از استمرار پویش مطالعه پیرامون تاریخ روابط خارجی ایران که با این دوره وارد ششمین سال خود می‌شود، ابراز نمایم. بدیهی است مطالعه و پژوهش در حوزه مناسبات گذشته ایران با همسایگان و جامعه جهانی، زمینه افزایش سطح دانایی ما را در برابر رویه‌های رفتاری از سوی سایر کشورها و نیز هنجارهای متفاوت که در قالب هم افزایی نظامات جهانی به کارگزاری سازمان‌های بین‌المللی اعمال می‌شود، فزونی می‌دارد. کنفرانس امسال نگاهی به دویستمین سال تاسیس وزارت امورخارجه و دستگاه دیپلماسی دارد. با همین رویکرد، دو سده مذاکرات دیپلماتیک در تاریخ روابط خارجی ایران محل کنکاش این کنفرانس است.
مایه خرسندی است که کشور ما ایران با دیرینه تاریخی قابل اعتنایی از تجارب و آزموده‌های بسیار بمنظور تنظیم مناسبات خود با دیگران برخوردار است. ابتکارات و رویه‌های مذاکراتی متنوع همراه با با دقت نظر و جسارت در دفاع از حاکمیت ملی، تمامیت ارضی و استقلال کشور در لابلای سطور صفحات تاریخ روابط خارجی ایران مشهود و مبرهن است. با این وجود، در مقاطعی تلخ و زمانه‌ای دشوار و خاص به دلیل ضعف دولت مرکزی و یا عدم همبستگی ملی ایران نتوانسته در چهارچوب روندهای مذاکراتی از منافع ملی خود صیانت نماید. در برخی از آن ادوار و موارد؛ وابستگی یا توهم شناختی نسبت به قدرتهای بزرگ و استعمارگر زمینه بروز این گونه پدیده‌های شوم و خسارت بار را رقم زده است.
در آن کشاکشها بیگانگان نیز با اجرای برنامه‌هایی که امروزه آن را به درستی "جنگ شناختی و ترکیبی" نام نهاده اند، از این غفلت و یا وابستگی سود جستند و سرزمین هایی از پیکره ایران را در "ارّان و قفقاز" و یا "بحرین و شرق و غرب ایران" منتزع ساختند.
در برابر این دست اندازیها در گذشته، نهاد دیپلماسی ایران با همه کم توجهی و بی‌مهری، دخالتهای پیوسته پیرامونیان سرای قدرت، همچون درباریان اهتمام بر این داشت تا اتکاء به قواعد و حقوق بین‌المللی مانع اعمال دستبردها به تمامیت ارضی گردد.
در طول تاریخ ایران؛ رجال کم دانش و یا وابسته و عامل به پیشبرد اغراض بیگانه چونان دست پنهان قوای اهریمنی در تلاش بودند از درون انسجام جبهه دیپلماسی را هدف قرار دهند. اگرچه خیانت ورزی و دسیسه بازی این کسان در مقاطعی چون عهد وزارت وزیر خارجه نامدار ایران، میرزا تقی خان امیرکبیر اسباب ناکامی کشور را از اعاده نظم داخلی، متنوع‌سازی دامنه روابط و اجرای موازنه در تنظیم مناسبات خارجی به کف با کفایت او رقم زد، اما هرگز جهد و تکاپوی دیپلماسی متوقف نشد. حتی در شهریور ۱۳۲۰ که قوای متجاوز متفقین خاک کشور را با نقض بیطرفی اشغال کردند، این کوشش دیپلماسی زمان بود که اعاده تمامیت ارضی و تداوم اعمال حاکمیت ملی را موجب شد.
به واقع این دیپلماسی است که در مقاطعی - حتی با جانفشانی - مانع از آن می‌شود که نگرشهایی برخاسته از تعلقات به اجانب و یا تعصبات بی‌حاصل موجب خسارت بر منافع ملی ایران و مصالح عموم ایرانیان گردد.
ایران در بستر دو سده تکاپوی دیپلماتیک برای حفظ حقوق و حاکمیت خود تجارب بسیاری آموخته و قواعد و اصول مذاکراتی متنوع را به کار بسته است. اینک ضروری است درباره یکایک این نمونه‌ها و مصادیق پژوهش هایی همه جانبه و البته منصفانه صورت پذیرد. از این رو نشست حاضر کوششی است با هدف بررسی دستآوردهای دو سده دیپلماسی ایران که میراث آن به عصر کنونی منتقل گشته است. در این بررسی اهتمام باید متوجه شناخت ماهیت عملیات دیپلماسی ایران باشد، امری که کارگزاران نهاد وزارت امور خارجه مسئولیت آن را عهده‌دار بودند. از سوی دیگر؛ مطالعه روابط درونی اجتماع ایران، رفتار هیات حاکمه در عهد نظامات گذشته، تبانی قدرتهای بزرگ، بازی قوای منطقه‌ای و از همه مهم تر ژئوپلتیک تاریخی ایران نیز باید به عنوان مولفه هایی مهم برای داوری هر مثال تاریخی ملحوظ نظر اهل تحقیق قرار گیرد. بدون شک با این نگرش است که می‌توان بر رمز و راز تاریخ پرفراز و نشیب تکاپوهای دیپلماتیک ایران آگاهی یافت.
حضار محترم
تجربه و آگاهی از گذشته اقتضا می‌کند که در مسیر پیش رو و در استمرار مذاکرات دیپلماتیک با آگاهی از اصول و قواعد و با ارزیابی و آسیب شناسی دستاوردهای پیشینیان گام‌های عملی را برداشت. دنیای امروز بدون تردید برای عبور از بحرانهای فراگیری که صلح و امنیت جهانی را تهدید می‌کند به گفت‌وگو و مذاکره نیازمند است. اما در انتخاب این رویکرد باید عنایت تمام داشت که بی‌توجهی به حقوق ملت‌ها و نادیده انگاشتن تمامیت ارضی و حاکمیت ملی کشورها، سیاست همیشگی نظامات جهانی و قدرتهای سلطه گر بوده است. دیپلماسی به موازات تقویت ساختارهای دفاعی است که می‌تواند عامل مکمل در مسیر بازدارندگی و تضمین برای استمرار حفظ منافع ملی و مصالح یکایک آحاد ایرانیان باشد. دیپلماسی و میدان بال‌های همراه و هم افزای پرنده تیز پرواز دیپلماسی ایران هستند.
قدرت دفاعی در تعاریف امروزی برگرفته از دو مولفه قدرت سخت و نرم است و دیپلماسی با کارکردهایی متنوع از جمله در ابعاد "دیپلماسی عمومی و رسانه ای" نقش موثری در تثبیت قدرت دفاعی ج اا دارد. دیپلماسی یک بازوی دفاعی نتیجه‌بخش و البته کم هزینه است که اگر به حرکت درآید می‌تواند مانع از زیاده خواهی سلطه گران گردد.
در شرایط کنونی، از ابتدای کار دولت سیزدهم کوشش بر آن بود تا در چارچوب نظریه سیاست خارجی متوازن، دیپلماسی پویا و تعامل هوشمند منافع جمهوری اسلامی ایران با جهان بیرونی دنبال گردد. مذاکرات دیپلماتیک با اتکا به اصول سه گانه عزت، حکمت و مصلحت نظام جمهوری اسلامی ایران در دستور کار قرار گرفت. حاصل چنین تکاپوی همه جانبه در یک سال و اندی اخیر، اسناد بسیاری است که نتیجه مذاکرات دیپلماتیک فشرده و اثربخش با سایر کشورها بوده که به فضل الهی مدون و مبادله و اجرایی شدند.در این میان همسایگان محور رویکرد تعاملی جمهوری اسلامی ایران بوده‌اند.
در مذاکرات دیپلماتیک اصل بر "سرعت و دقت عمل توامان" است که در این زمینه نیز هیچ‌گاه یک وجه از این دو الزام با همه فشارهای سیاسی و رسانه‌ای از سوی دستگاه دیپلماسی فدا نگردیده است.
همکاران عزیز و پژوهشگران محترم
اجازه می‌خواهم در پایان سخن توجه شما را به شرایط خطیر کنونی جهان بی‌ثباتی جلب کنم که با بحرانهای برساخته قدرتهای بزرگ و دخالتهای فرامنطقه‌ای زمینه رشد افراط‌گرایی را در تمام جغرافیای جهانی محتمل ساخته است.جمهوری اسلامی ایران معتقد است در شرایط کنونی برای کاهش التهابات پیش رو، بازگشت به "مذاکرات احترام آمیز و به دور از زیاده خواهی" پیش نیاز نیل به توافقات تعهدآور است.
جمهوری اسلامی ایران در شرایط کنونی و در قیاس با تاریخ گذشته خود از توانمندی‌های گسترده و متمایزی برخوردار است. لذا نادیده انگاشتن آن می‌تواند هزینه‌های تجاوزگری و دخالت در امور منطقه را به شدت افزایش دهد.جمهوری اسلامی ایران به ماموریت حفظ صلح و تامین امنیت جهانی پایبند است و مسئولانه می‌کوشد این پیام را ترویج و تبیین نماید.از سوی دیگر جمهوری اسلامی ایران در صیانت از حاکمیت و تمامیت ارضی خود کوچکترین تردیدی ندارد.امیدوارم در پایان این کنفرانس نتایج قابل تاملی از مباحث حاضر تهیه و برای تنویر افکار عمومی انتشار یابد. لازم می‌دانم از اهتمام همکاران خود در مرکز مطالعات سیاسی و بین‌المللی وزارت امورخارجه قدردانی نمایم.
تبادل نظر